رونمایی از کتاب «شهرفرنگ تا لاله‌زار»

به گزارش روابط عمومی انتشارات امیرکبیر، جلسۀ رونمایی کتاب «شهرفرنگ تا لاله‌زار» در سالن اجتماعات خبرگزاری مهر و باحضور جمعی از اهالی فرهنگ و رسانه برگزار شد.

علاقه به تاریخ شفاهی

در ابتدای این نشست تینا محمدحسینی، نویسنده کتاب، معرفی کوتاهی از آن ارائه داد و گفت: بنده رشته تحصیلی ام ادبیات پایداری و مرتبط با جنگ و دفاع مقدس است و همیشه خیلی دوست داشتم در حوزه تاریخ شفاهی داستان نویسی کنم. وی افزود: در سال ۱۳۹۸ با حاج آقا فخرزاده در حوزه هنری آشنا شدم و ایشان پیشنهاد انجام این پروژه را به بنده دادند و ملاقات‌هایی را با آقای قهرمانی انجام دادم. با برگزاری جلسات متعددی پروژه تکمیل و به آقای قهرمانی تحویل داده شد. ایشان هم مطالب را بررسی کردند و نتیجه کتاب «شهر فرنگ تا لاله زار» شد که امروز رونمایی می‌شود.

همزادپنداری مخاطب با راوی در تاریخ شفاهی

سعید فخرزاده، پژوهشگر تاریخ شفاهی از مهمان دیگر این مراسم بودند که بخش‌هایی از خاطرات خود با محمد قهرمانی را بازگو کرده و نقدها و پیشنهاداتی برای کتاب داشتند. ایشان در بخشی از سخنان خود بیان کردند: آقای قهرمانی رئیس تبلیغات سپاه بودند و آشنایی ما به آن زمان باز می‌گردد. ایشان اگر می‌خواستند خاطرات را در مورد تبلیغات سپاه بیان کنند بسیار پر و پیمان می‌شد اما آقای قهرمانی فقط به یک تکه اشاره کردند و رد شدند که البته جای پرداخت بیشتر داشت اما به خاطر خارج بودن از حوصلۀ مخاطب چنین نکردند.

وی همچنین اذعان داشت: تاریخ شفاهی کمک می‌کند تا مخاطب خود را در آن فضا و مکان حس کند. بخشی از روایت‌هایی که تبدیل به آثار تصویری می‌شود زادۀ ذهن نویسنده است و از فضای واقعی فاصله دارد. تدوین این کتاب‌ها کمک می‌کند که وقتی می‌خواهیم از واقعه‌ای بگوییم با واقعیت همخوانی داشته باشد. به نظر من جا دارد که افرادی که در جنگ بودند خاطراتشان را بازگو کنند. لازم است که همه کسانی که در جنگ حضور داشتند خاطراتشان را بگویند تا بیشتر بتوانیم با حوادث ارتباط برقرار کرده و عظمت انقلاب را منتقل کنیم.

اهمیت ثبت و ضبط خاطرات افراد مهم

حسین قاسمی‌پور مدیر دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری و سرویراستار کتاب نیز در جلسه حضور داشته و صحبت‌های کوتاهی در رابطه با کتاب و راوی آن بیان کردند: دهه هشتاد با فعالیت‌های آقای قهرمانی آشنا شدم که زمان فعالیت بنده در روایت فتح نیز بود. از همان سال‌ها برایم ثبت و ضبط تجربه  و خاطرات افرادی که در امور رسانه فعالیت می‌کنند مهم بود.

تقریباً ۱۵_۱۶ سال توفیق دیدار با ایشان را نداشتم تا با همت حاج‌آقا فخرزاده متوجه قصۀ ایشان شدم که بسیار خوشحالم کرد و گفتم که ما گمشده‌ای در این عرصه داریم. تقاضا می‌کنم از ایشان که به این کتاب اکتفا نکنند و تجربیاتشان را مکتوب کنند تا بماند. نسل جوان بدانند فردای پیش‌روی ما بهتر رقم خواهد خورد اگر بدانند که ما خاطرات و تجربیات نسل‌های پیشین و موفقمان را ثبت و ضبط کرده‌ایم.

سرویراستار، چهرۀ مهم نشر و ادبیات

حسین شاهمرادی، مدیر مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر نیز دربارۀ کتاب صحبت‌های کوتاهی کردند: در این حوزه‌ها آدم‌هایی صاحب اندیشه و قلم هستند که ما باید تلاش کنیم این محتوا به دست مخاطبانشان برسد. این افراد آدم‌های محتوا و روایت هستند. آقای فخرزاده و آقای قاسم‌پور سر ویراستار نام می‌گیرند نه به معنای ویرایش صوری و زبانی بلکه به معنای کسی که تکوین کار را برعهده دارد و مسیر را تعیین کرده است و این افراد در دنیا خیلی مهم هستند اما در ایران جدی گرفته نمی‌شوند. در بیشتر دنیا نام این افراد به دلیل اهمیتشان کنار نام نویسنده می‌آید. این افراد روایت کتاب را راهوری می‌کنند.

ما هم تلاش داریم یک رونقی به این موضوع بدهیم به‌ویژه در تاریخ شفاهی. برای تبدیل به کتاب شدن منتهی به متخصصانی چون آقای فخرزاده و قاسمی‌پور نیاز داریم.

مبارزه با تلاش برای تطهیر دوران پهلوی

آقای مهدیان، معاون خبر، خبرگزاری فارس نیز بیان کردند که: امیدوارم این دست کتاب‌ها در این حوزه گشترش بیشتری پیدا کنند. در سال‌های اخیر نظام شاهنشاهی و طاغوت در حوزه‌های مختلف پاستوریزه شده و برخلاف تصور ما که فکر نمی‌کردیم مردم دچار فراموشی در مورد این موضوع شوند دیدیم که رسانه‌ها تلاش کردند پهلوی را در ذهن نسل جدید پاک بکنند.روشی که الان استفاده می‌کنند تا نشان دهند پهلوی خیلی هم بد نبوده نوستالژی‌سازی برای مخاط و جامعه است. کاری که در این کتاب انجام شده و مایۀ مباهات است این است که تلاش کرده تا حافظۀ تاریخی ملت را زنده نگه دارد تا فراموش نکنند طاغوت دارای چه ویژگی‌هایی بوده است. نکته ممتاز این است که کتاب به شکل روایت است و مخاطب حس همزادپنداری با آن پیدا می‌کند. گرایش مخاطب را درگیر می‌کند. از همین‌رو من هم مثل دوستان توصیه می‌کنم جناب قهرمانی این بحث را ادامه بدهند.

حفظ حریم شخصی در بازگوکردن روایت

خانم دکتر شایگان، رئیس دانشکده پلیس زنان و همسر محمد قهرمانی نیز در جلسه حضور داشتند: هدف آقای قهرمانی شناساندن قبل انقلاب است چون کم‌تر به این دوران پرداخته شده. شاید از این جهت مخالف نوشتن کتاب بودم که حریم خصوصی را به ملاء عام نشان می‌داد. از همین‌رو جاهایی ایشان سانسورهایی در مورد روایت قبل انقلاب انجام می‌دادند تا حرمت‌ها شکسته نشوند. ایشان شاید در روایت خیلی چیزها را کم‌رنگ گفتند یا نگفتند هرچند که آقای قهرمانی استعداد خوبی در ترسیم شرایط و حافظۀ خوبی در روایت دارند.

به جوانان افغانستانی اعتماد کنید

محمد سرور رجایی شاعر و روزنامه‌نگار افغانستانی گفت: در تورقی که در کتاب داشتم جدا از سوژۀ روان و زیبا و خوبی که انتخاب شده، قلم یکتا و زیبا در تدوین آن، من را خوشحال کرد. خوشحالی من از این است که مسئولان فرهنگی به نویسندگان جوان افغانستان اعتماد کرده و فرصت دادند. پیش از این نیز شاهد بودیم که نویسندگان افغانستانی دربارۀ محورهای مشترک میان افغانستان و ایران را بنویسند. جوانان افغانستانی این توانایی را دارند که در عرصه‌های مختلف قلم بزنند.  امیدوارم که همکاری‌های مشترک میان نویسندگان و هنرمندان ایران و افغانستان افزایش یابد.

اهمیت بازگو کردن فجایع دوران پهلوی

در نهایت راوی کتاب، محمد قهرمانی، تهیه‌کننده سینما دربارۀ کتاب خاطرات خود چنین گفتند:

رهبر انقلاب قیاس میان پهلوی و انقلاب را قیاسی بی‌انصافانه مطرح کردند. همیشه تلاش داشتم تا به طریقی آن‌چه بر من گذشته را بازگو کنم. سال ۸۸ یا ۸۹ آقای فخرزاده به مؤسسۀ شهیدآوینی آمدند و قرار و مدارها با آقای فخرزاده گذاشته شد و شاید ۲۰ جلسه‌ای با ایشان پیش رفتیم و سپس خانم محمد حسینی کار را ادامه دادند. لذا این قصه یک دغدغۀ واقعی است. بسیاری از این آثار را خوانده‌ام. اما بسیاری از این آثار بسیار کم‌رنگ و گذرا به قبل از انقلاب پرداخته‌اند. من هم قصد داشتم خیلی ساده و روان بیان کنم تا مخاطب وقتی شروع به خواندن می‌کند برای فهمش نیاز نباشد که خیلی فکر کندو بازخوردهایی که از انتشار کتاب گرفتم این موضوع را تأیید می‌کند. مخاطبان می‌گفتند داستانک‌ها خیلی خوب بوده و مخاطب را پای کتاب نگه می‌دارد.

هرچه گفتم از حافظه‌ام بوده البته از دوران دفاع مقدس یادداشت‌هایی داشتم اما از پیش از انقلاب چون اینکار هدفمند نبود چیزی یادداشت نکرده‌‌ام. اما حافظه کمک کرد و توانستیم مطالبی که مدنظر بود بگوییم. قرار هم نیست همۀ حوادث را بگوییم. فراز و فرودهایی در زندگی وجود داشته است اما بازگو کردنش چندان گفتنی نبود.

این فعال فرهنگی در پایان گفت: لازم است که هم‌نسلان بنده فجایع دوران پهلوی را به خوبی بازگو کنند و به ماجرا و وقایع قبل انقلاب به صورت مفصل بپردازند تا جوانان امروز بدانند که امنیت فعلی جای شکرگزاری دارد. در چاپ‌های بعدی حتماً اصلاحاتی خواهم داشت. مثلاً یکسری از اسامی و تاریخ‌ها باید اصلاح و یکسری موضوعات هم که اهمیتی ندارد، حذف شود. خاطرات همسرم خانم شایگان به مراتب از خاطرات بنده جذاب‌تر است و امیدوارم به زودی خاطرات ایشان کتاب شود.

در پایان این مراسم، از کتاب «شهرفرنگ تا لاله زار» با حضور سخنرانان جلسه رونمایی شد.