احمد اقتداری

احمد اقتداری (احمدخان اقتداری گراشی) (3 خرداد 1304، گراش – 27 فروردین 1398، تهران) یکی از برجسته‌ترین ایران‌شناسان، مورخان، جغرافی‌دانان، حقوق‌دانان و ادیبان معاصر ایران است. شهرت جهانی او عمدتاً به دلیل پژوهش‌های بی‌نظیرش در زمینۀ تاریخ، جغرافیا و فرهنگ خلیج فارس و سواحل جنوبی ایران است، تا جایی که به او لقب «پدر مطالعات خلیج فارس» داده‌اند.
سوابق علمی و حرفه‌ای
اقتداری پس از تحصیلات مقدماتی در لار و شیراز، به شغل معلمی مشغول شد و همزمان در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و بعدها به مدت 40 سال در کسوت وکیل دادگستری فعالیت کرد.
• تدریس دانشگاهی: به دلیل کیفیت بالای تحقیقاتش در زمینۀ تاریخ لارستان، برای تدریس به دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه تهران دعوت شد. او همچنین در دانشگاه تهران موفق به دریافت دکترای افتخاری تاریخ به پاس خدمات و آثار برجسته‌اش در ایران‌شناسی شد.
• سوابق اجرایی: در سال‌های جوانی، منصب‌هایی چون ریاست ادارۀ فرهنگ لارستان و شهرداری لار را بر عهده داشت.
پژوهش‌های میدانی و آثار شاخص
مهم‌ترین وجه تمایز اقتداری، روش پژوهشی او بود. او بخش‌های وسیعی از سواحل خلیج فارس و دریای عمان را پیاده پیمود تا از نزدیک به مستندسازی جغرافیا، تاریخ، فرهنگ عامه و بناهای تاریخی بپردازد.
• سفر و نقشه‌برداری: وی از دهه 1960 تا 1970 میلادی (دهه‌های 1340 و 1350 شمسی) به مناطق مختلفی از جمله بندر دیلم، جاسک، چابهار و تیس سفر کرد و بیش از 4000 عکس از مکان‌های تاریخی گرفت.
• تولیدات علمی: اقتداری بیش از 40 عنوان کتاب و بالغ بر 100 مقالۀ علمی در زمینه‌های گوناگون از جمله جغرافیا، فولکلور، زبان‌شناسی (فرهنگ لارستانی)، ادبیات کلاسیک ایران و کتاب‌شناسی منتشر کرد.
• آثار کلیدی:
o «خلیج فارس از دیرباز تا کنون»
o «سرزمین‌های شمالی خلیج فارس»
o «جدایی بحرین از ایران»
o «لارستان کهن» (که مورد توجه ایران‌شناسان خارجی چون مینورسکی قرار گرفت).
o «کاروان عمر» (اتوبیوگرافی منتشرشده در 70 سالگی)
o «مروارید خلیج فارس»
اهمیت و میراث
اهمیت آثار اقتداری صرفاً در گردآوری اطلاعات نیست، بلکه در تاکید او بر منافع ملی، تاریخی و حقوق ایران در خلیج فارس است. آثار او در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی، به‌ویژه در مطالعات خلیج فارس، به مرجع اصلی برای پژوهشگران ایرانی و خارجی تبدیل شده است.
• سه تفنگدار: جلال آل‌احمد، نویسندۀ مشهور ایرانی، او را به همراه دو پژوهشگر بزرگ دیگر، ایرج افشار و منوچهر ستوده، به دلیل تلاش‌های مشترکشان در معرفی اسناد و بناهای کهن ایران، «سه تفنگدارِ گورنگار» نامید.
• جایزه احمد اقتداری: به‌منظور تداوم راه و یاد او در زمینۀ پژوهش‌های خلیج فارس و جنوب ایران، «جایزه علمی احمد اقتداری» به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود.