اثر حاضر پژوهشی است دربارۀ تمدن اسلامی و شئون مختلف نظام زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مسلمانان در قرن چهارم هجری. در قرن چهارم هجری که مؤلف دورۀ رنسانس اسلام نامیده، از طرفی شاهد تجزیۀ یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های قرون وسطی یعنی خلافت عباسی و از طرفی ناظر تکوین و تکامل حکومت‌های ملی مقتدر در ممالک مختلف اسلامی هستیم. در این کتاب پدیده‌ها به‌صورت ایستا تصویر نشده، بلکه حرکت و تکامل و تحول حکومت‌ها، سازمان‌ها، نهادها، آیین‌ها، سبک‌ها و اندیشه‌ها با ارائۀ شواهد ممتع برای خواننده تبیین گردیده است.