توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی نخستین کتاب کامل است که بر پایهٔ زبان‌شناسی عمومی نوشته شده و اساس آن «تجزیه و تحلیل 11 هزار جملهٔ فارسی امروزی است که از کتاب‌ها، مجلات، روزنامه‌ها و نوشته‌های مختلف استخراج شده است.» این کتاب 9 فصل دارد و در فصل نخست از تعریف زبان، کارکرد زبان، ساختمان و دستور زبان فارسی، توصیف و معایب دستور زبان‌های موجود و رابطهٔ صورت و معنی گفت‌وگو می‌کند. در فصل دوم از نظریهٔ زبانی مقوله و میزان بحث می‌رود، واج‌شناسی توضیح داده می‌شود و در برابر اصطلاح‌های انگلیسی، معادل‌های فارسی گذاشته می‌شود. در فصل سوم از مفاهیم محوری زنجیری، محور انتخابی، واحد، ساختمان، طبقه، دستگاه، میزان نمود و میزان تحلیل و روابط صوری در واژگان گفت‌وگو می‌شود. فصل چهارم به ساختمان جمله اختصاص دارد و جمله‌های زبان فارسی به جملهٔ هسته‌ای و جملهٔ خوشه‌ای تقسیم می‌شود. در فصل پنجم به ساختمان‌بندی پرداخته می‌شود، در فصل ششم از ساختمان گروه فعلی گفت‌وگو می‌شود و از گروه و گروه فعلی تعریفی به دست داده می‌شود و از طبقه‌ها و انشعاب‌های آن بحث می‌شود. در فصل هفتم از ساختمان گروه اسمی، از عنصرهای ساختمانی، وابسته‌های پیشرو، طبقه‌ها و دستگاه‌های گروه اسمی گفت‌وگو می‌شود و تعریف‌هایی به دست داده می‌شود. فصل هشتم به گروه قیدی اختصاص دارد و به تعریف ساختمانی گروه قیدی و طبقه‌بندی گروه‌های آن پرداخته شده است. فصل نهم ویژهٔ ساختمان کلمه است که تعریف ساختمانی کلمه را بیان می‌کند و عناصر ساختمانی آن را می‌شناساند.