اندیشه تاریخ نگاری عصر صفوی

دریافت عمق معنای تاریخ بشری، خصوصاً طی دو قرن اخیر و هم‌زمان با پیشرفت علوم انسانی در حوزة نظری، مورد توجه صاحبان نظر در این علم قرار گرفته است. یکی از رهیافت‌های مهم تئوریک در این راستا توجه به نقش و اهمیت اندیشه‌های بشری در حوزه‌های مختلف در جهت شکل‌گیری و روند تاریخ است و از این حیث اندیشیدن در باب تفکر تاریخی و اندیشة نهفته در منابع تاریخ‌نگاری اهمیت ویژه‌ای دارد. تحقیق در این حوزه، تفکر مورخان هر عصر را در فهم تاریخ بازمی‌تاباند. عصر صفوی در تاریخ ایران یکی از ادوار مهم و تأثیرگذار در شکل‌گیری عوامل و عناصر حیات فکری و اجتماعی ایران معاصر است و حوزة تاریخ‌نگاری یکی از مهم‌ترین وجوه حیات فکری آن عصر را تشکیل می‌دهد. پژوهش و بازاندیشی در منابع تاریخ‌نگاری آن دوره، علاوه بر توجه به شناخت ارزش تاریخی این منابع، اندیشة تاریخی مورخان آن عصر را در بخش‌های مختلف مرتبط با تاریخ از جمله فهم و تعریف تاریخ، اندیشة سیاسی، چگونگی و علل برآمدن و برافتادن حکومت‌ها و به‌طور کلی فلسفة تاریخ در بخش نظری و انتقادی روشن می‌کند. اثر حاضر تلاشی است در جهت پرتوافکنی بیشتر به ابعاد این اندیشه‌های مورخان عصر صفوی، تا این جنبة مغفول معرفت تاریخی این عصر در معرض شناخت و نقد و بررسی بیشتر قرار گیرد.

محمدباقر آرام متولد 1332 شهرستان خوی و دارای مدرک دکترای تاریخ ایران از دانشگاه تربیت مدرس است. علاوه بر تألیف کتاب حاضر دارای آثار دیگری اعم از ترجمه و تألیف است که از آن میان، سه اثر ترجمة مشترک با عباسقلی غفاری‌فرد است که دو اثر به نام‌های تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی تألیف راجر سیوری و تاریخ روابط ایران و هند تألیف ریاض‌الاسلام، توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده و تاریخ شاه اسماعیل صفوی تألیف غلام سرور توسط مرکز نشر دانشگاهی چاپ شده است. کتاب تاریخ روابط سیاسی ایران و امریکا تألیف آبراهام یسلسون، ترجمة مؤلف، چاپ انتشارات امیرکبیر است. آرام، چاپ تعدادی مقالة علمی ـ پژوهشی، مشارکت در تألیف چند کتاب درسی و همکاری با چند واحد دانشگاهی را نیز در کارنامة علمی خود دارد.