تاریخ در ترازو(درباره تاریخنگری و تاریخنگاری)

مؤلف طرح موضوع تاریخ را با پرسش از فایده و تعیین قلمروهای مطالعه و ابزارهایی که در آن به‌کار گرفته می‏شود آغاز کرده و ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف مورخان، گوناگونی سبک‏ها و موضوعات تاریخ را تشریح می‏کند و برای این کار از مشهورترین وقایع تاریخی و اقوال معروف بزرگان بهره می‏گیرد. در فصول پایانی مؤلف به مسائل مربوط به نقد و نقادی و شناخت منابع وارد شده و زوایای این امر پرداخته است. این اثر را می‌توان در زمره نخستین آثاری دانست که مؤلف در آن به دو شعبه اصلی فلسفه تاریخ یعنی فلسفه نظری و فلسفه انتقادی پرداخته است.
مؤلف در بخشی از کتاب به بررسی تاریخ و اسطوره می‌پردازد و می‌گوید: «در حقیقت، اساطیر چنان با تاریخ آمیختنی است که حتی در دوران تاریخ احوال کسانی چون اسکندر، شارلمانی، سلطان محمود گهگاه در روایات عامه درون هاله‌ای از اساطیر فرو می‌رود».