عبدالحسین زرین کوب در این کتاب با بررسی متون تاریخی دست اول و منابع معاصر ابتدا به بررسی وضعیت عربستان به خصوص مکه از منظر موقعیت جغرافیایی و بازرگانی آ« و همچنین از منظر ساختار های سیاسی و اجتماعی در دوران قبل از تولد حضرت محمد(ص) و بعد از تولد ایشان پرداخته و سپس به طور نسبتا خلاصه به شرح تاریخ اسلام پس از وفات حضرت محمد(ص) تا پایان دولت امویان پرداخته است.ترتیب مطالب براساس نظم تاریخی است و از انسجام و تسلسل منطقی برخوردار است. با این همه، به نظر می رسد دو فصل (یاران پیامبر) و (خاندان پیغمبر) در جایگاه خود قرار ندارند و نظم تاریخی فصل ها را به هم ریخته اند.
زرین کوب در کتابش سعی کرده تا حد امکان از واژه های نا آشنا کمتر استفاده کند و و در پاورقی نیز توضیحات لازم برای برخی از اصطلاحات آورده شده است و به ندرت از معادل های فارسی اصطلاحات عربی استفاده کرده است بنابراین نثر کتاب ساده و روان است. نویسنده تلاش کرده تا بدون تعصب و غرض ورزی مطالب را عرضه کند و در مواقعی که بین روایت های شیعه و سنی اختلاف وجود داشته به منابع ارجاع داده است.نویسنده کتاب به شیوه معموا تاریخ نگاری معاصر ایران و با سبک و سلیقه خاص خود دست به تألیف کتاب زده است و از دیدگاه ها و آرا ویژه خود که در کتاب (دو قرن سکوت) داشته فاصله گرفته است.